Auto.am-ը շարունակում է հարցազրույցների շարքը ծագումով հայ ավտոմոբիլային դիզայներների հետ, որոնք աշխատում են հայտնի ընկերություններում:

Այս անգամ մեր զրուցակիցն է իտալական հանրահայտ Pininfarina բյուրոյի դիզայներ Տիգրան Լալայանը:

- Տիգրան, Դուք Երեւանից եք: Պատմեք Ձեր մասին: Որտե՞ղ եւ ինչպե՞ս է անցել Ձեր մանկությունը, որտե՞ղ եք սովորել:

- Ծնվել եմ Երեւանում, նախադպրոցական տարիներս անցկացրել եմ Ռուսաստանում: Վեց տարեկանում վերադարձել եմ Երեւան, հաճախել եմ Խաչիկ Դաշտենցի անվան միջնակարգ դպրոցը: Երկար տարիներ պատանի հանդիսատեսի թատրոնում (Պիոներ պալատ) զբաղվել եմ ավիոմոդելային սպորտով: 2006 թվականին ընդունվել եմ Երեւանի Ճարտարապետության եւ Շինարարության Պետական Համալսարան՝ «Ճարտարապետական միջավայրի դիզայն» ֆակուլտետ:

2011 թվականին ընդունվել եմ Միլանի SPD (Scuola Politecnica di Design) դպրոցը, որտեղ ստացել եմ մագիստրոսի կոչում՝ «Մեքենաների եւ տրանսպորտային միջոցների դիզայն» մասնագիտությամբ:


       
- Հաճա՞խ եք լինում Հայաստանում:

- Բոլոր քիչ թե շատ երկար արձակուրդներս անցկացնում եմ Հայաստանում:

- Ե՞րբ Ձեզ մոտ առաջացավ արվեստով, նկարչությամբ զբաղվելու ցանկությունը եւ ե՞րբ զգացիք, որ ուզում եք զբաղվել արդյունաբերական դիզայնով:

- Մանկությունից նկարում եմ, երեւի թե ինչպես բոլոր երեխաները: Հիմա նայելով ետ, կարող եմ ասել, որ նկարչության մեջ միշտ զգացել եմ ծավալի պակաս, մեկ հարթության երկչափությունը (2D) ինձ սահմանափակում էր: Սկզբում այդ պակասը լրացնում էի տարատեսակ կոնստրուկտորներով, օրինակ՝ LEGO-ով, հետո սկսեցի ստվարաթղթից եւ փայտից մոդելներ հավաքել, բնականաբար, կրկնօրինակելով գոյություն ունեցող առարկաներ: Այնուհետեւ ավիոմոդելային խմբակ, ճարտարապետական համալսարան...

Արդյունաբերական դիզայնով զբաղվելը ավելի շուտ հավասարակշռված որոշում էր, քան էմոցիա: Ես այն կայացրեցի, երբ զգացի, որ կան ռեալ շանսեր ու քիչ թե շատ պատկերացրեցի, թե ինչպես կարող եմ հասնել այդ նպատակին:



- Մինչեւ Իտալիա մեկնելը ինչո՞վ էիք զբաղվում Հայաստանում, ի՞նչ դիզայներական նախագծեր եք իրականացրել:

- Համալսարանն ավարտելուց հետո համակուրսեցի երկու ընկերներիս հետ զբաղվում էինք ճարտարապետական պրակտիկայով: Այն ժամանակ հիմնականում մասնակցում էինք տարատեսակ ճարտարապետական մրցույթների, ինչպես նաեւ զբաղվում էինք փոքրածավալ նախագծմամբ՝ անհատ պատվիրատուների համար: Միաժամանակ, ես արդեն պատրաստում էի ավտոդիզայնի իմ աոաջին պորտֆոլիոն, որով եւ ընդունվեցի Միլանի դպրոցը:

- Ինչպե՞ս ստացվեց , որ հայտնվեցիք Իտալիայում, այն  էլ ամենահայտնի դիզայներական բյուրոյում՝ Pininfarina-ում։

 - Մագիստրատուրան ավարտելուց հետո, ես փնտրում էի աշխատանքային պրակտիկա: 2010-ականների սկիզբը լավ շրջան չէր ամբողջ արդյունաբերության համար (հետճգնաժամային վիճակ, կրճատումներ եւ այլն): Երբ ավարտվեց ուսանողական կացության իրավունքը, ես վերադարձա Երեւան, որտեղ շարունակում էի աշխատել պորտֆոլիոյիս վրա: 2014 թվականին արդեն կային մի քանի տարբերակներ, որոնցից ընտրեցի Pininfarina-ն: Երեք ամիս պրակտիկայից հետո ստացա աշխատանքի հրավեր:

- Ինչո՞վ եք  զբաղվում Pininfarina-ում։

- Pininfarina-ում զբաղվում եմ ավտոմեքենաների էքստերիերի եւ ինտերիերի դիզայնով:

- Գիտենք, որ չեք կարող պատմել ընթացիկ նախագծերի մասին: Իսկ կարո՞ղ եք նշել որեւէ նախագիծ, որն արդեն իրագործված է, միգուցե ավտոմեքենա, որն արդեն արտադրության մեջ է։

- Կան ընթացիկ նախագծեր, բայց բնականաբար բարձրաձայնել չեմ կարող:

- Շատ ավտոարտադրողներ, եւ ոչ միայն, դիմում են հենց Pininfarina-ին իրենց նոր ավտոմեքենանարի դիզայնը մշակելու, յուրահատուկ կոնցեպտներ եւ նախագծեր ստեղծելու համար։ Ինչո՞վ է յուրահատուկ Pininfarina –ն, ինչո՞վ է այն տարբերվում, օրինակ, Bertone-ից կամ Italdesign-ից։ Ինչու՞ են ձեր կարծիքով դիմում հենց Pininfarina-ին։

- Ցավոք, Bertone-ն 2014 թվականին պաշտոնապես հայտարարվեց սնանկ եւ փակվեց, իսկ Italdesign-ը 2010-ից գտնվում է VW Group-ի կազմում, ինչը նշանակում է, որ նրանք աշխատում են միայն ներքին նախագծերի վրա: Ամեն դեպքում, եթե փոքր պատմական ակնարկ կատարեմ, Bertone-ն մասնագիտանում էր սպորտային եւ թանկարժեք մեքենաների ձեւավորման ուղղությամբ, իսկ Italdesign-ը, հակառակը, կենտրոնանում էր մատչելի ավտոմեքենաների նախագծերի զարգացման վրա: Pininfarina-ն նույնպես աշխատում էր թանկարժեք մեքենաների արտադրողների հետ, սակայն 1960-ականներին ղեկավարությունը, ընդգծելով մրցակիցներից տարբերվելու անհրաժեշտությունը, որոշեց բացել գիտահետազոտական կենտրոն եւ հատուկ ուշադրություն դարձնել հենց նորարարություններին եւ նրանց կիրառմանը: Այսպիսով, Pininfarina-ն պարբերաբար ներկայացնում էր կոնցեպտներ, որտեղ շեշտը դրվում էր ոչ միայն ձեւավորման (styling), այլ նաեւ տարբեր բնագավառներում նորարարությունների վրա: Մի քանի օրինակ. 1969-ի Sigma Grand Prix-ը (անվտանգությունը F1-ում՝ առաջարկելով աէրոդինամիկ տարրերը օգտագործել նաեւ որպես պասիվ անվտանգության կառուցվածք), 1978-ի Pininfarina CNR-ը, որը ֆանտաստիկ աէրոդինամիկ ցուցանիշներ ուներ, 2004-ին՝ Pininfarina Nido-ն (նորարարական մոտեցում անվտանգության հարցում), 2008-ի Sintesi-ն եւ այլն: Բացի այդ, ի տարբերություն նշված մրցակիցների, Pininfarina-ն միակն էր, որը նաեւ զբաղվում էր մեծածավալ արտադրությամբ (Peugeot 406 Coupe, Mitsubishi Pajero Pinin, Ford Focus II Cabrio, Mitsubishi Colt CZC, Alfa Romeo GTV):

Pininfarina CNR

Peugeot 406 Coupe

Pininfarina Nido

Mitsubishi Pajero IO

Mitsubishi Pajero Pinin

Ford Focus II Cabrio

Alfa Romeo GTV



- Pininfarina-ն Ferrari-ի համար ստեղծել է Testarossa, Ferrari F40,  լեգենդար Enzo-ն,  Alfa-Romeo-ի հանրահայտ 164 մոդելը, Bentley-ի Azure կոնցեպտը: Որոշ ավտոմեքենաներից նույնիսկ կարելի է տեսնել Երեւանում օրինակ՝ Peugeot-ի 406 coupe մոդելը։ Կարող եք նշել Pininfarina-ի ո՞ր ավտոմեքենան է ձեր համար ամենագեղեցիկը։

- Երեւանում ամենից հաճախ երեւի թե տեսնում ենք Pajero Pinin կամ io մոդելը: Դժվար հարց է, իհարկե: Հենց գեղեցկության տեսանկյունից կնշեմ 5-րդ սերնդի Maserati Quattroporte-ն, Maserati Grantursimo-ն, Ferrari P4/5-ը, Maserati Birdcage-ը: Կան նայեւ մեքենաներ, որոնք հատուկ ուշադրություն են գրավում. Alfa Romeo Duettottanta, 406 Coupe, BMW Gran Lusso Coupe, եւ ոչ միայն գեղեցկության համար, այլ նաեւ այն պատճառով, թե ինչպես կարելի է կայացած եւ ուժեղ բրենդ այդենթիթի ունեցող արտադրողին առաջարկել մի բան, որը լինի այդքան տարբեր, բայց միեւնույն ժամանակ այդքան ճանաչելի:

BMW i8

Maserati Grantursimo

Alfa Romeo Duettottanta

BMW Gran Lusso Coupe

Ferrari P4/5

Maserati Quattroporte

Maserati Birdcage



- Դուք կարո՞ղ եք ինքնուրույն ընտրել, թե ո՞ր նախագծի վրա եք ցանկանում աշխատել, ունե՞ք նման ստեղծագործական ազատություն:

- Աշխատանքի բաշխումը բարդ պրոցես է, հատկապես ստեղծագործական միջավայրում, քանի որ խոսքը գնում է նաեւ ծայրաստիճան օպտիմիզացման մասին: Հաշվի են առնվում դիզայների անհատական մոտեցումը եւ ոճը, նույնիսկ աշխատելու արագությունը: Մյուս կողմից, երբ առաջադրանքը կատարված է, բոլոր ցանկացողները կարող են մասնակցել ընթացիկ նախագծերին:

- Իսկ  ի՞նչն եք ավելի շատ սիրում նախագծել, ինչպիսի՞ նախագծերի վրա եք սիրում աշխատել։

- Կառանձնացնեի ոչ այնքան նախագծի տիպը, որքան հենց պատվիրատուին: Սիրում եմ համարձակ պատվիրատուների, որոնք դեմ չեն կոտրել որոշ կարծրատիպեր եւ երբեմն հարցերին նայել կողքից: Սիրում եմ «ազնիվ» նախագծեր, որտեղ արտաքին տեսքը բնականոն ձեւով համապատասխանում է բովանդակությանը եւ ֆունկցիային:

- Բազմիցս կարդացել եմ, որ արդյունաբերական դիզայնում  ամենադժվարը ավտոմեքենաները նախագծելն է. եթե կարողանում ես ավտոմեքենա ստեղծել, ապա կարող ես նախագծել գրեթե ամեն ինչ։ Կիսու՞մ եք այդ կարծիքը:

- Ինչ-որ չափով: Կարծում եմ, մեծ մասամբ կախված է աշխատանքից: «Դժվար»  առաջադրանքը դժվար է անկախ նախագծման օբյեկտից: Մյուս կողմից, ավտոմեքենան երեւի թե արդյունաբերական դիզայնի ամենամեծ նմուշն է, որ յուրաքանչյուր անհատ կարող է ձեռք բերել: Այդ իսկ պատճառով չափազանց կարեւոր է ստեղծել միշտ թարմ, անհատական ոճային լուծումներ: Բարդությունը պայմանավորված է նաեւ շուկայում առկա խենթ մրցակցությամբ, որը գնալով ուժեղանում է: Մեր օրերում լավ պրոդուկտ արտադրելը այդքան էլ դժվար չէ, իսկ հենց ուրույն անհատականություն հաղորդելը՝ շատ աշխատարար:
 
- Կա՞ ավտոմեքենա, որի դիզայնը որ դուք համարում եք այս պահին ամենատպավորիչը: Ես նկատի ունեմ բոլոր արտադրողներին, եթե իհարկե ձեզ կարելի է գովաբանել այլ բյուրոների ու արտադրողների ավտոմեքենաները։ Կարո՞ղ եք նշել մի քանիսը։

- Կան մի շարք արտադրողներ եւ կոնկրետ մեքենաներ, որոնք ինձ շատ տպավորել են: BMW-ի «I» ենթաբաժանմունքը՝ շատ լավ սկիզբ: Lexus-ի NX մոդելը համարում եմ շատ թարմ եւ բավականին համարձակ: Lexus-ի LC500-ը` հատկապես տպավորել է, թե ինչպես են կարողացել այդքան գրագետ, նույնիսկ վիրտուոզ կերպով սերիական արտադրության հասցնել LF-LC կոնցեպտը: Volvo-ի վերջին տարիների կոնցեպտները, ինչպես նաեւ արտադրության մեջ գտնվող S90 եւ V90 մոդելները. դիզայնի տպավորիչ մաքրություն, սկանդինավյան դիզայնի լավ օրինակ (համենայնդեպս` էքստերիերը): Ինչ-որ չափով երեւի նաեւ Peugeot-ն նախկին սերունդի հետ համեմատության մեջ (օրինակ, 307 եւ 308՝ լրիվ ուրիշ որակ):

Volvo S90

Lexus LC500

Lexus NX



- Երբ սկսում եք աշխատել նոր նախագծի վրա, ինչի՞ց եք սկսում, ինչպե՞ս եք վիզուալիզացնում, պատկերացնում օբյեկտի կերպարը, ի՞նչն է ձեզ ոգեւորում։
 
- Եթե առաջադրանքը արդեն բավականաչափ ձեւավորված է, թե տեխնիկապես, թե կերպարի առումով (օրինակ, գոյություն ունեցող բրենդի գոյություն ունեցող մոդելի նոր սերնդի նախագիծ), մնում է, ինչպես ասում են, նստել եւ նկարել։ Ամեն դեպքում, միշտ սկսում եմ փոքրիկ թեմատիկ էսքիզներից, որոնք օգնում են «մարսել» առաջադրանքը եւ կազմակերպել մտքերը: Երբ գտնում եմ ինձ դուր եկող եւ ուժեղ թեմա, հակիրճ հետազոտություն եմ անցկացնում, որում սահմանում եմ ներշնչանքի աղբյուրները, փորձում կարգավորել, թե որ ուղղությամբ եմ զարգացնելու այս կամ այն թեման: Այս կերպ փոքր-ինչ ձեւավորելով ստրատեգիան նորից վերադառնում եմ նկարչական փուլ, եւ փորձում սկզբնական թեմաները վերաձեւակերպել նոր բովանդակությանը համահունչ, ու այդպես շարունակ: Գործընթացն, իրականում, իրենից հոսք է ներկայացնում: Վիզուալիզացիան բնականաբար կախված է նախագծման փուլից: Սկզբնական փուլերում կարող եմ նաեւ ներկայացնել գրիչով կամ մատիտով արված ճեպանկարներ, քանի որ ներկայացնում եմ գործընկերներիս եւ մեր գլխավոր դիզայներներին: Բնականաբար, պատվիրատուին, որը հաճախ մենեջմենտի ոլորտից է, ցուցադրում ենք իրականությանը որքան հնարավոր է մոտ էսքիզներ: Ավելի ուշ, երբ ընտրվում է վերջնական թեման, հաղթող դիզայները հետեւում է իր առաջարկի թվային եւ ֆիզիկական մոդելավորման պրոցեսներին:
 
- Նշեցիք, որ Pininfarina Extra-ն զբաղվում է նաեւ ճարտարապետությամբ: Եթե ձեզ մի օր առաջարկեն Հայաստանում որեւէ նախագիծ իրագործէլ ՝ շենք, տարածք, ցանկացած օբյեկտ, ինչո՞վ կուզենայիք զբաղվել:

- Նշել էի նաեւ, որ ճարտարապետությամբ այստեղ չեմ զբաղվում, բայցեւայնպես, եթե լիներ այդպիսի հնարավորություն, երեւի թե կուզենայի շարունակել Գյումրիի տեխնոպարկի թեման, ստեղծել մի միջավայր, որտեղ կզարգանային ոչ միայն տեղեկատվական տեխնոլոգիաները (որոնք առանց այդ էլ առաջ են գնում), այլ նաեւ բոլոր մնացած ճյուղերը, այդ թվում դիզայնը եւ ճարտարագիտությունը:
 
- Հայ լինելը որեւէ կերպ ազդու՞մ է ձեր աշխատանքների, տեսլականի, ձեւի եւ գույների ընկալման վրա:

- Ես ինքս չեմ զգում, բայց կողքից նայելով գործընկերներիս կարող եմ ասել, որ բոլորն ել ունեն իրենց ազգային յուրահատկությունները:
 
- Եթե զրոյից նախագծեիք ավտոմեքենա, ինչպիսի՞ն այն կլիներ: Ձեր սքեթչերից մեկը նվիրված էր Հայաստանում կուլտային NIVA ավտոմեքենային: Մի նո՞ր NIVA:



- Դժվար Նիվա: Ուղղակի դա արդեն 0-ից չէր լինի, իսկ եթե լիներ 0-ից, որպես Նիվա արդեն չէր ճանաչվի: Բայց եթե մասշտաբային նայենք, ավտոմեքենան այնպիսին ինչպիսին գիտենք այսօր, որպես փոխադրամիջոց, կամաց-կամաց հնանում է: Եթե 0-ից, ապա առիթից օգտվելով կփորձեի վերանայել «տրանսպորտ» -ը որպես այդպիսին, հենց կոնցեպտուալ տեսանկյունից: Բնականաբար խոսքը գնում է նույն Ա կետից Բ տեղափոխվելու մասին, սակայն հաշվի առնելով նոր ֆունկցիոնալ բովանդակությունը եւ ապագայի արտադրության տեխնոլոգիաները, արդյունքը կարող է վիզուալ այնքան տարբերվել, որքան ժամանակակից մեքենաները կառքերից:

- Ինչպե՞ս է անցնում կյանքը 27 տարեկան երիտասարդի համար Իտալիայում, ինչո՞վ եք զբաղվում ազատ ժամանակ, ունե՞ք ընկերներ:

- Ուրախ! Իտալացիները, բարեբախտաբար, աշխատելուց շատ սիրում են հանգստանալ: Հիանալի տեղեր կան ազատ ժամանակն անցկացնելու համար, որն ինձ մոտ այնքան էլ շատ չէ: Հիմնականում երկար նստակյաց աշխատանքը ուղղակի պարտադրում է զբաղվել մարմնամարզությամբ: Թուրինն ել բոլոր կողմերից շրջապատված է գեղեցիկ բնությամբ, սարերով եւ բավականին մոտ է ծովին:

Մոտ ընկերներս այդքան ել շատ չեն, ունեմ շատ ծանոթներ:

- Ի՞նչ ավտոմեքենա եք հիմա վարում:

- Տրանսպորտային միջոցներից ունեմ միայն հեծանիվ: Հիմնականում օգտվում եմ հասարակական տրանսպորտից:

- Ասում են, իտալացիները փոքր-ինչ մեծամիտ են դիզայնի հարցերում, համարում են իրենց ամենատաղանդավորները եւ նորաձեւություն թելադրողը: Դժվա՞ր է նրանց հետ բանավիճել ստեղծագործական հարցերի շուրջ:

- Ռուսերեն ասած - самую малость. Ինչ-որ չափով, բնականաբար, դրա իրավունքն ունեն, երբեմն էլ չափազանցնում են: Բնականաբար, սկզբից կան դժվարություններ, բայց մի քանի հաջողված նախագծից հետո քեզ սկսում են հարգել պրոֆեսիոնալ առումով:
 
- Բացի տաղանդից եւ շատ մեծ ցանկությունից, ի՞նչ է անհրաժեշտ, որ երիտասարդ սկսնակ դիզայները  շանս ունենա աշխատել այսպիսի հայտնի բյուրոում, ինչպիսին Pininfarina-ն է։ Կոնկրետ ձեր դեպքում, ի՞նչը ձեզ օգնեց։

- Ճիշտն ասած տաղանդ բառը առանձնապես շատ չեմ սիրում։ Կարեւորում եմ նպատակասլացությունը, աշխատասիրությունը, սիրած գործին նվիրվածությունը, պետք է հավատալ քո ուժերին` հիմնավորված եւ բնականաբար չափի մեջ: Շատ կարեւոր է մտերիմների աջակցությունը: Ցանկացած տեղ դիմելուց, պարտադիր պայմանների մեջ նշվում է մասնագիտական կրթության առկայությունը, ինչպես նաեւ առնվազն անգլերեն լեզվի իմացությունը:

 

Տիգրան Լալայանի հետ զրուցել է Կարեն Անտոնյանը:

 

Շարքի մյուս հարցազրույցները կարող եք կարդալ հետեւյալ հղումներով.

Վաղարշ Սահակյան (Volkswagen)

Ավետիք Քալաշյան (Fiat-Chrysler)